De vijf succesfactoren van innovatie in de zorg

Innovatie in de zorg, iedereen is ermee bezig. We zijn op zoek naar de oplossing om de zorg ook in tijden van schaarste van goede kwaliteit te houden. Maar wat werkt? En wat niet? En waarom werd VirtueleThuiszorg bij Lelie zorggroep zo’n doorslaand succes? We vroegen het zorginnovatiedeskundige Bettine Pluut van de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Direct bij het begin van het gesprek, legt Bettine de vinger op de zere plek voor veel organisaties: “Bij innovaties wordt veel te veel op alleen de techniek gelet. Terwijl de succesfactor voor innovatie veel meer bij de mens en de organisatie ligt.” Als actieonderzoeker implementeer zij nieuwe innovaties én onderzoekt zij wat daarbij wel en wat juist niet werkt. Ze gaat in gesprek met Jantine Wilschut, innovatieadviseur bij Lelie zorggroep over de succesfactoren én verbeterpunten van de innovatie VirtueleThuiszorg bij Lelie zorggroep.

Trots vertelt Jantine over de successen die Lelie zorggroep tot nu toe boekt met dit totaalpakket aan innovaties voor de thuiszorg. “Uit onderzoek naar de resultaten in het eerste jaar, bleek dat we per cliënt waar VirtueleThuiszorg wordt ingezet 39 procent minder zorguren hoeven in te zetten. Er komen nog wekelijks nieuwe cliënten bij die gebruik maken van de innovaties. Inmiddels staat de teller op ruim 700 cliënten die een of meerdere innovaties gebruiken.”

Jantine Wilschut 

 Benieuwd naar wat VirtueleThuiszorg precies inhoudt? Lees het op onze website.

Pluut luistert belangstellend. Vooral als Jantine vertelt over de aanpak waarbij kartrekkers een belangrijke rol speelden om teams én cliënten te enthousiasmeren voor de innovaties. Pluut: “Ik heb geleerd dat alleen cijfers niet het hele verhaal vertellen. Het gaat erom wat je daadwerkelijk voor verandering teweeg hebt gebracht in het zorgproces.” De onderzoeker noemt een aantal succesfactoren voor succesvolle innovatie in de zorg.

Onderdeel van je werkwijze

“Heel belangrijk is dat je de innovatie niet ziet als iets leuks voor erbij, maar het een vast onderdeel van je werkwijze maakt. De vrijblijvendheid om het te gebruiken moet er zo snel mogelijk af. Dat klinkt logisch, maar blijkt in de praktijk een grote valkuil. De gedachte is vaak dat goede techniek zichzelf verkoopt, maar dat is niet zo.”

Financiering

Een ander belangrijk punt is de financiering. Innoveren kost geld. Wil je het onderdeel van je werkwijze maken, dan moet je ervoor zorgen dat die kosten ergens vergoed worden. Anders ga je ten onder aan je eigen succes.

“Dat was ook onze gedachte”, beaamt Jantine. “Voorwaarde om te starten met de nieuwe werkwijze was voor ons dat alle zorgverzekeraars de inzet zouden vergoeden. Anders moet je per cliënt gaan kijken of er wel voor betaald kan worden. Dat dit is gelukt was wel echt tof en heeft het mede mogelijk gemaakt dat  VirtueleThuiszorg zo’n succes is geworden.”

Gebruiksvriendelijk dankzij voorbeeldfiguren

“Hoe gebruiksvriendelijk is VirtueleThuiszorg trouwens?”, wil Bettine weten. “Dat is ook een belangrijke succesfactor.” Jantine: “Om te zorgen dat iedereen het snapt, hebben we in elk team een kartrekker aangesteld. Die maakt het team enthousiast en is getraind in de apparatuur en kan die kennis weer doorgeven.” Bettine: “En hoe zit het met de cliënten? Niet iedereen zal even digitaal vaardig zijn.” “Daarvoor hebben we een tussenpartij, MobileCare. Zij leveren de apparatuur, installeren die ook bij de cliënt en geven uitleg. Het valt trouwens heel erg mee hoe ingewikkeld het is. Vaak is het een kwestie van een slim horloge om doen en we kunnen beginnen met meten.”

Gebruik weerstand voor verbetering

“Het klinkt alsof jullie de juiste dingen doen”, zegt Bettine. “Maar verandering gaat nooit zonder wrijving. Waar zat die en hoe gingen jullie daarmee om?” Jantine reageert dat ze liever aandacht geeft aan de succesverhalen, in de hoop dat die andere collega’s overtuigen om ook mee te doen. “Medewerkers die in het begin leeuwen en beren zagen, werden zo overtuigd van de werking.” Het is een beproefde methode om mensen mee te krijgen, maar Bettine geeft Jantine nog een waardevol advies. “Ik ben fan van het serieus nemen van zorgen of twijfels. Want juist dan kun je het proces verbeteren. Technologie heeft vaak ook nadelen. Bijvoorbeeld dat mensen door al die meters in huis veel meer met hun ziekte bezig zijn of het gevoel hebben voortdurend gecontroleerd te worden. Als je daarnaar luistert, kun je kijken hoe je daar weer goede oplossingen voor kunt vinden.”

Blij met een robot

In gesprek blijven met de gebruiker is sowieso erg belangrijk om je innovatie te blijven verbeteren. “Een mooi voorbeeld is de implementatie van een zorgrobot die kon helpen bij het eten geven van patiënten. De gedachte was dat patiënten die als erg onpersoonlijk zouden ervaren. Het tegendeel bleek waar. Ze vonden het vreselijk dat ze gevoerd moesten worden en dat een apparaat dit nu kon doen, gaf hen kwaliteit van leven terug. Voeren was geen kwaliteitstijd. Maar ze gaven aan dat ze in de plaats daarvan wel graag een stukje kwaliteitstijd terug wilden, waarbij iemand echt even persoonlijke aandacht kon geven.”

“Juist om die reden maken we bij VirtueleThuiszorg gebruik van welzijnscoaches die contact houden met onze deelnemers via videobellen. We benutten die tijd om te spreken over alle data die we verzamelen. Hoe ga je om met je ziekte of beperkingen? Dat werkt weer preventief voor extra zorginzet. Maar daarnaast is het ook een moment van oprechte persoonlijke aandacht.”

Benieuwd naar de toegevoegde waarde van een welzijnscoach? Lees dan het interview met welzijnscoach Dorien Lalkens.

Toekomst

Wat zijn de nieuwe kansen voor de toekomst als het gaat om innovaties in de zorg? “Je ziet dat organisaties nu nog veel bezig zijn met innovaties binnen hun eigen zorgproces. Maar nu is het echt tijd om de stap te zetten naar samenwerking met andere domeinen. Wat kun je bijvoorbeeld samen met de gemeente doen tegen eenzaamheid? Hoe kun je beter vrijwilligers betrekken? Hoe communiceer je met het ziekenhuis? Dat vraagt veel onderling vertrouwen en lef. Maar als het lukt kun je de zorg echt een stukje beter maken voor de toekomst.”