Slingedael start onderzoek naar het prospectief geheugen bij Korsakov

In de afgelopen jaren deed de onderzoekscommissie van Slingedael onderzoek naar diverse onderwerpen, zoals foutloos leren, alternatieve oorzaken van Korsakov en moreel redeneren. Mede dankzij de subsidie van het Korsakov Kenniscentrum konden we onlangs starten met een onderzoek naar het prospectief geheugen bij Korsakov. Psycholoog en onderzoeker Sterre Smits is sinds november in dienst bij Slingedael en gaat zich, in het kader van haar promotietraject, verder verdiepen in dit onderwerp. Hiermee geeft ze een vervolg aan haar onderzoek naar de inzet van een beeldhorloge, dat ze voor haar masterscriptie deed bij Slingedael.

Bij mensen met het syndroom van Korsakov zijn meerdere cognitieve functies aangetast, waaronder het geheugen en het executief functioneren. Deze functies zijn van belang voor een goed werkend ‘prospectief geheugen’. Dit is het vermogen om te herinneren een voorgenomen actie in de toekomst uit te voeren, bijvoorbeeld: 'Ik moet om drie uur naar de kapper'. Het prospectief geheugen is van belang voor sociale relaties, werkprestaties en gezondheid (bijvoorbeeld het herinneren van inname medicatie) en is daarom van cruciaal belang voor het zelfstandig dagelijks functioneren.

Problemen bij plannen

Meerdere studies hebben laten zien dat het prospectief geheugen bij mensen met het syndroom van Korsakov flink is aangedaan, waardoor zelfstandig wonen vaak onmogelijk is. Het nakomen van afspraken levert grote problemen op: ze vergeten de afspraak, komen te laat of vergissen zich in afspraken. De planning van de dag staat hiermee onder druk. Bewoners van een zorginstelling moeten steeds geattendeerd worden op aanstaande activiteiten. Omdat de werkdruk onder zorgmedewerkers hoog is en aanwijzingen aan bewoners vaak herhaald moeten worden, kunnen irritaties bij verzorgenden en bewoners oplopen. Dit wordt versterkt door het feit dat bewoners van mening zijn goed plannen te kunnen maken en uit te voeren, zonder hulp van anderen. Hierbij speelt verminderd ziekte-inzicht een rol.

Behandelmethoden en interventies

Op dit moment zijn de behandelmethoden voor de stoornissen in het prospectieve geheugen van mensen met het syndroom van Korsakov nog maar weinig onderzocht. Tot de weinige voorbeelden waarin wel naar interventies is gezocht, behoren studies waarin het nadenken over toekomstig handelen (‘future thinking’) tot beter onthouden van afspraken leidde en de inzet van agenda’s en smartwatches bij enkele bewoners zinvol was. Beperkingen bij deze studies zijn dat het vaak casusomschrijvingen van slechts enkele bewoners betrof, en dat de geboden behandelinterventies nog onvoldoende geïntegreerd zijn in de lopende zorgpraktijk.

Interventies kunnen ingezet worden om het zorgpersoneel te ondersteunen, de werkdruk te verlagen en het gevoel van zelfstandigheid bij bewoners met het syndroom van Korsakov te vergroten. Hierom is het van belang dat er op grotere schaal onderzoek gedaan wordt naar interventies om het prospectieve geheugen te ondersteunen bij Korsakov.

Onderzoek

Sterre Smits is onderzoeker bij Korsakov Expertisecentrum Slingedael en richt zich in de komende jaren op haar promotieonderzoek naar het prospectief geheugen bij het syndroom van Korsakov. Ze zal, onder begeleiding van hoogleraar Albert Postma en co-promotor Erik Oudman, meerdere interventies onderzoeken, waaronder agendatraining, 'future thinking’ en het gebruik van een smartwatch. Daarbij onderzoekt ze grotere groepen dan in eerdere studies, en is er meer aandacht voor de implementatie van interventies in de zorgpraktijk.

De bevindingen en aanbevelingen die uit deze studies komen zullen worden gebundeld tot een handleiding ‘Hoe autonomie en prospectief geheugen in bewoners met het syndroom van Korsakov te bevorderen’. Het verloop van het onderzoek en de bijbehorende resultaten deelt Slingedael met het Korsakov Expertisenetwerk.